Życie Ayn Rand

Klucza do źródeł filozofii Obiektywizmu Ayn Rand należy dopatrywać się w już w najmłodszych latach Ayn Rand, od nich więc zacznijmy. Przyszła na świat jako Alisa Zinov’yevna Rosenbaum 2 lutego 1905 roku w Petersburgu jako najstarsza z trzech córek żydowskiego farmaceuty, Zinovy’ego Zakharovicha Rosenbauma oraz jego żony, Anny Borisovna’y Rosenbaum. Jej ojciec osiągał dzięki ciężkiej pracy sukces w swojej profesji przez co stał się właścicielem swojej apteki oraz budynku w którym się znajdowała.

Mając sześć lat Alissa zdążyła się sama nauczyć czytać a w dwa lata później odkryła pierwszego fikcyjnego bohatera w trakcie lektury francuskiego czasopisma. W wieku lat dziewięciu, po lekturze „The Mysterious Valley” powzięła decyzję zostania pisarką.

W 1917 roku wybucha w Rosji Rewolucja Bolszewicka, która zmusza rodzinę Rosenbaum do emigracji na Krym, gdzie Alissa kończy szkołę. Następujące później zwycięstwo komunistów wiązało się jednak z całkowitym straceniem majątku przez jej rodzinę. Do niedawna majętna rodzina zaczyna zmagać się z głodem, jednak postanawia powrócić do Rosji.

Po powrocie z Krymu Alissa wstępuje razem z pierwszą w historii grupą dziewcząt na Petersburski Uniwersytet Państwowy, gdzie studiuje filozofię oraz historię. W 1920 roku Ayn odkrywa filozofię Arystotelesa, a w rok później Nietzschego. Studia pozwalają jej także odkryć dokonania Fyodora Dostoevskyego, Victora Hugo, Edmonda Rostanda czy Friedricha Schillera, których wpływ na nią jest nie do przecenienia. Ataki na burżuazję (do której wszak należała) skutkują wydaleniem jej z uczelni na krótko przed jej planowanym ukończeniem, jednakże dzięki naciskowi wizytujących uczelnię zagranicznych studentów zostaje ponownie do niej zapisana. Studia kończy w 1924 roku, zdążywszy stać się świadkiem jej nacjonalizacji. W tym okresie przyjmuje pseudonim Ayn (prawdopodobnie z hebrajskiego słowa oznaczającego„oko” lub fińskiego) Rand. Dużo czasu spędza oglądając amerykańskie filmy, dalszą edukację łączy więc z kinematografia – rozpoczyna studia z zakresu scenopisarstwa. W rok później publikuje książeczkę o Poli Negri, a w 1926 roku „Hollywood: American Movie City”.

W tym samym roku otrzymuje zgodę na odwiedziny rodziny w Stanach Zjednoczonych. Do USA przybywa w lutym i już nigdy nie powraca do Rosji. Następne 6 miesięcy spędza w Chicago, po czym uzyskuje zgodę na przedłużenie wizy i przenosi się do Hollywood by rozpocząć karierę w scenopisarstwie.

Drugiego dnia pobytu w Los Angeles poznaje Cecila B. DeMille’a, który po zaoferowaniu podwiezienia jej na plan filmowy daje jej pracę – początkowo w charakterze osoby pomagającej przy scenariuszach, lecz później otrzymuje także samodzielne zadania. W pierwszym tygodniu poznaje także Franka O’Connora, swojego późniejszego męża za którego wychodzi 15 kwietnia 1929 roku. W 1932 Ayn publikuje scenariusz do filmu „Red Pawn”, który nie zostaje jednak nigdy zekranizowany.

Przez pewien czas nie odnosi większych sukcesów i podejmuje się różnych prac.  W końcu na sceny Brodweyowskieg teatru wchodzi pierwsza sztuka na podstawie jej scenariusza – „Night of January 16th”.

W 1934 Ayn kończy swoją pierwszą powieść, „We the Living”, którą początkowo nie może zainteresować żadnego wydawcy. Książka swoją premierę ma dopiero w dwa lata później sprawą The Macmillan Company w Stanach Zjednoczonychy oraz  dzięki Cassells and Company w Wielkiej Brytanii. Jest to jej najbardziej autobiograficzna powieść wyraźnie odzwierciedlająca jej doświadczenia w porewolucyjnej Rosji Sowieckiej.

Już w 1935 zaczyna pracować nad swoją kolejną powieścią  – „The Fountainhead” („Źródło”). Pisanie angażuje ją do tego stopnia, że lekarze przepisują jej Benzedrynę (opartą na amfetaminie) celem walki z przemęczeniem. Dzięki temu lekowi Ayn jest w stanie pracować długie godziny, pozwalając jej ukończyć pracę w 7 lat. Po ukończeniu powieści lekarz zaleca jej jednak dwa tygodnie odpoczynku. Książkę odrzuca 12 wydawców zanim wyda ją w 1943 roku Bobbs-Merrill Company. W dwa lata później „The Fountainhead” jest bestsellerem, a Rand staje się jedną z twarzy indywidualizmu.

Ayn angażuje się coraz bardziej w sprawy społeczno-polityczne. Dołącza do antykomunistycznych organizacji: „Motion Picture Alliance for the Preservation of American Ideals”oraz do “American Writers Association” ajej teksty ukazują się w różnych periodykach. Pochodząc z Rosji musi jednak ciągle udowadniać swoją niechęć do ideałów komunizmu.

W 1934 roku Rand powraca do Hollywood w celu napisania scenariusza na podstawie „Fountainhead”, lecz plan niweczy jej wybuch wojny. Film swoją premierę ma dopiero w roku 1948, opierając się na jej scenariuszu z naniesionymi bardzo niewielkimi zmianami, nie spełniając jednak jej wymagań przez co publicznie go krytykuje.

W 1946 roku Ayn pracuje jako scenarzystka dla Hal Wallis Productions i zaczyna pracę nad powieścią „Atlas Shrugged” („Atlas Zbuntowany”). Pięć lat później wraca do Nowego Jorku by całkowicie oddać się tworzeniu nowej powieści, która swoją premierę ma już w 1957 roku.

W 1951 roku wokół Ayn tworzy się grupa, którą łączą ideały jej filozofii – „Kolektyw”. Wśród nich pojawiają się tak znamienite osobistości jak Alan Greenspan, Nathaniel Branden  (z którym łączy ją krótki romans odbywający się za zgodą ich małżonków. Jest on także założycielem Nathaniel Branden Institute, promującego idee Obiektywizmu) wraz z żoną czy Leonard Peikoff.

Po publikacji „Atlas Shrugged”, Rand poświęca się swojej filozofii – wykłada na największych uczelniach, pisze eseje, wydaje własny periodyk „The Objectivist”. Między rokiem 1962 a 1976 powstają jedne z najważniejszych tekstów tego zagadnienia.

W 1964 Nathaniel Branden wdaje się romans z młodą aktorką. Mimo wcześniejszego zakończenia swojego związku z Rand, ukrywa przed nią swój nowy  obiekt zainteresowań. Gdy Ayn dowiaduje się o sprawie, natychmiast zrywa z nim wszelkie kontakty, co znajduje odzwierciedlenie w jednym z jej artykułów w którym zarzuca mu  brak szczerości oraz brak racjonalności w życiu prywatnym.

W 1974 Rand poddaje się operacji usunięcia raka płuc. Fakt ten jest do dziś bardzo kontrowersyjny, gdyż był to zabieg finansowany ze środków publicznych.9 listopada 1979 roku umiera jej mąż, Frank. Ayn powoli zmniejsza swoje publiczne zaangażowanie, a 6 marca 1982 roku umiera z powodu niewydolności serca. W jej pogrzebie uczestniczą najbliżsi członkowie „kolektywizmu”. Zgodnie z jej wolą, jej majątek oraz filozofię przejmuje Leonard Peikoff.

Śledząc jej losy bardzo łatwo dostrzec więc źródła Obiektywizmu. Widząc koszmar socjalizmu zakochuje się kapitalizmie, który jest wszak ostoją wolności. Ten sam schemat widać przy poszukiwaniu powodów tak mocnego zaangażowania w godność jednostki – wszak widzi co się dzieje, gdy człowiek ją traci. Widać także jak mocno wierzyła w ideały ciężkiej pracy.

Osobom zainteresowanym jej życiem polecić należy przede wszystkim wspomnienia osób które ją znały zebrane w ”Facets of Ayn Rand” http://facetsofaynrand.com/. Okazuje się, że mimo radykalnych poglądów była miłą, uprzejmą i kochającą osobą. Odnaleźć można także wiele dokładnych biografii, choćby na oficjalnej stronie Instytutu Ayn Rand http://www.aynrand.org/site/PageServer?pagename=about_ayn_rand_aynrand_biography. Obszernie jej losy opisuje także Wikipedia http://en.wikipedia.org/wiki/Ayn_Rand, z której obszernie korzystałem pisząc ten tekst.

Martwi natomiast jej niemal całkowity brak obecności w Polskiej kulturze, podczas gdy w USA, według Biblioteki Kongresu „Atlas Shrugged” jest drugą najpopularniejszą książką zaraz po „Biblii”.